TBI-leiders doorleven de verandering op klimaatexpeditie

Over de noodzaak van stappen tegen de klimaatverandering bestaat geen discussie. De vraag is: hoe zetten we die samen zo effectief mogelijk? Bart van Breukelen, Bianca Seekles en Bas Wijman lieten zich inspireren door de TBI Klimaatexpeditie.

Jasper Folmer gaat al een tijdje met winnaars van de TBI Innovatieprijs op Klimaatexpeditie. Decor voor dit ‘primitieve’ leiderschapsprogramma zijn kwetsbare natuurgebieden in binnen- en buitenland. De deelnemers zijn aangewezen op zichzelf en op elkaar. Jasper is de oprichter van leiderschaps- en trainingsbureau Nature Lab: “Als je mensen uit hun geciviliseerde omgeving haalt, weg van de mails, de horloges en de drukke kantoortuinen, ontstaat ruimte om te reflecteren. Je komt weer in verbinding met jezelf en met de natuur.”

TBI wil méér doen

Bart van Breukelen, voorzitter van de Raad van Bestuur van TBI: ”De vaak jonge mensen zijn na terugkomst van de expeditie heel gedreven op het gebied van klimaat. Daarop hebben we gezegd: laten we dit ook onze directies aanbieden. Duurzaamheid is een ingewikkelde materie. Dat merkten we onder meer toen we ons Groene Boekje klaar hadden en van start gingen met de implementatie. Iedereen was enthousiast over de bedoelingen. Maar de ondernemingen sputterden ook tegen dat ze al zo druk zijn, dit kost geld, we moeten denken aan onze marktposities… Dat zette ons ertoe aan om na te denken over de rol van TBI. Hoe zien we die? Wat willen we? We willen de lat op een ambitieus niveau leggen. TBI-ondernemingen en bedrijfsdirecties het vertrouwen geven dat we liever een ambitieuze doelstelling net níet halen, dan dat we veilige doelstellingen halen in de categorie ‘daar komen we wel mee weg.’ “

Bianca Seekles haakt aan: “Ons Groene Boekje bestaat voornamelijk uit KPI’s. Er kan nog meer gevoel in. Waarom willen we dit? Nu zie je dat, mede door de Klimaatexpedities, het voor veel mensen gerust een stapje verder mag dan in het boekje staat. Dat is echt een mooie ontwikkeling.” Op 1 september jl. ruilde Bianca haar positie als directievoorzitter van ERA Contour in voor een plek in de Raad van Bestuur van TBI. In oktober ´22 ging ze samen met Bart en een aantal collega’s vier dagen op Klimaatexpeditie naar een Zwitserse gletsjer. “Wij mensen denken dat we bovenaan de piramide staan van de natuur. Dat al het andere onder ons zit. De realiteit is: de natuur kan wel zonder ons, maar wij kunnen niet zonder de natuur. We moeten weer veel meer onderdeel worden van de cirkel van de natuur, de dieren, het plantenrijk, enzovoort.”

Impact op de vegetatie

Bas Wijman is sinds 1 juli Programmacoördinator Duurzaamheid bij J.P. van Eesteren. Als winnaar van een TBI Innovatieprijs reisde hij voor de Klimaatexpeditie af naar de Schotse Hooglanden. “Er is daar geen ijs, geen gletsjers. De uitdaging zit ‘m hier vooral in de vegetatie. Op immense velden op 1200 meter hoogte groeit geen enkele boom. De afgelopen tientallen jaren zijn die vlaktes kaal gevreten door herten. Zodra een jong boompje 30 of 40 centimeter boven de grond staat, en er groeit een blaadje aan, vreten herten dat op. Doordat veel van de grotere roofdieren hier zijn verjaagd, hebben de herten geen natuurlijke vijanden meer. De afgelopen decennia is het aantal edelherten verdubbeld. De Schotse overheid denkt er nu over om roofdieren zoals de wolf en de lynx terug te brengen, zodat het ecosysteem zich kan herstellen.” Bas en zijn TBI-collega’s gingen met de stichting Trees for Life op zoek naar geschikte grond om bomen te planten: “De bodem daar heeft heel weinig mineralen en andere grondstoffen. Je kunt de bomen dus niet zomaar overal planten. Maar die bomen zijn wél nodig voor de kringloop van de vegetatie en om CO2 op te nemen.”

Prettig en openhartig

In de Schotse hooglanden en de Zwitserse bergen verbinden dwarrelende ideeën zich tot duurzame inzichten. Naast elke ochtend een gezamenlijke stiltewandeling is er het dagelijkse ritueel met de talking stick. De groep zit in een kring, de stick ligt in het midden. Jasper brengt een thema in. Wie zich geroepen voelt hier iets over te zeggen, pakt de talking stick en doet zijn verhaal. Daarna zijn er geen vragen. Geen opmerkingen. Geen oordelen. Bart: “Ook collega’s die er in het begin nog gereserveerd in zitten, openen zich gaandeweg steeds meer. Ze vertellen over hun gevoel bij beslissingen. Waar ze tegenaan lopen. Hoe ze bezig zijn hun bedrijf mee te nemen. Dat gaat niet alleen over de aanpak van de klimaatverandering, maar ook over andere leiderschapsissues. Zelf heb ik onder meer gedeeld wat mijn ambities waren toen ik naar de Raad van Bestuur ging. Op welke vlakken ik vond dat TBI moest veranderen. Wat me daarin wel en niet gelukt is. En waarom me dat frustreert op sommige punten. Je krijgt dan echt openhartige gesprekken.”

Schreeuw van de natuur

Op hun langste tocht zijn Bianca en Bart negen uur onderweg. Bepakt en bezakt. “Dat was wel serieus, ja. Het laatste uur loop je in een soort kom van rotsen. Vroeger was dat een gletsjer. Een gigantisch hoge steenmassa, die ooit bedekt was met ijs. Daar loop je een uur lang doorheen; je beseft dan hoe ver die gletsjer is verdwenen. Die confrontatie is echt indrukwekkend.” Bianca: “Toen we terug liepen was er een lawine bovenop die gletsjer. Wij stonden daaronder. Er brak een enorme partij los en die stortte bulderend naar beneden. Van collega’s die dit jaar in juli zijn geweest hoorde ik dat ze niet meer onder die gletsjer konden staan. De boog waaronder wij stonden was er al niet meer.“ Bart: “Dat afbreken… Ik heb er het beeld bij dat die gletsjer leeft - en ons nog een keer toeschreeuwde.”

“Een van mijn belangrijkste redenen om van ERA Contour naar TBI te gaan, is dat we vanuit TBI nog veel meer kunnen doen aan wat gaande is in de wereld”, vertelt Bianca. “Met aan de ene kant het klimaatvraagstuk en, wat mij betreft, vooral focus op CO2. Het klimaatprobleem is zo veelomvattend; als je niet focust wordt het niks. Aan de andere kant vind ik de toenemende segregatie en ongelijkheid tussen de mensen in een welvarend land als Nederland een groot thema. Betaalbare woonruimte voor iedereen, in combinatie met het klimaat. Dat zijn twee dingen waarvan ik denk: als je daar als TBI echt het verschil kunt maken en de voorloper kunt zijn, dan zou ik daar heel blij van worden.”

Bas, Bianca en Bart namen een rugzak vol ervaringen mee naar huis. “We hebben veel gepraat, maar ook veel níet gepraat’, vertelt Bas: “Dan luisterde je en liet dingen bezinken; het was mooi om te zien wat dat met het groepsproces deed.” Bianca merkt: “Een belangrijk resultaat is, dat je met een groepje directeuren een soort gemeenschappelijk beeld hebt. Doordat je samen zo’n ervaring deelt, zoek je elkaar makkelijker op.” Bart is mede door de expeditie nog meer op zoek naar impact: “Wat kunnen we doen om snel te verbeteren. Ik heb niet zo lang meer als CEO. Die tijd moet ik gebruiken om zoveel mogelijk in beweging te krijgen.”